“Ik ben pas tevreden als het perfect is”. Dit is een veelgehoorde uitspraak van jonge ontwerpers. De bedoeling is ongetwijfeld goed maar klopt dit uitgangspunt wel? Hoe zeker weet je dat iets perfect is?
Het antwoord is dubbel. Als bij een resultaat geen verbetering nodig is, kun je stellen dat het perfect is. Maar als dat wil zeggen dat dit het enige mogelijke resultaat is, dan klopt er iets niet. Tenzij je ontwerpen als pure uitvoering ziet van een plan, waarbij geen interpretatie of aanpassing aan de orde is. (Veel islamitische bouwwerken worden met handwerk vervaardigd, zodat geen enkel onderdeel identiek is aan een ander. Dit staat ver af van bijv. ons fontgebruik waarbij de clichés – vastgelegde vormen, de letters op ons scherm – juist voor identieke onderdelen moeten zorgen.)
Het punt begint bij het woord perfect. Wij gebruiken het meestal om uit te drukken dat we iets serieus menen, maar we noemen – als we precies in de zin van exact bedoelen – niet de norm die we hanteren. Als je “precies op tijd moet komen”, gelden dan minuten of seconden als maat? Bij (visueel) ontwerpen lijkt de norm (en dus de exactheid) in de (productie-) software te zitten. Een hulplijn (guide) staat volgens de ruler op de juiste plaats. Maar in een ontwerpplan zitten meestal niet exacte getallen, misschien wel richtlijnen. Zo zou je belangrijke koptekst veel groter kunnen maken dan bijv de subtitel. Betekent dit 2x zo groot of voor het oog 2x zo groot? Of gewoon flink wat groter? Hetzelfde kunnen we zeggen voor marges, die – zeker voor responsive design – relatief zijn ipv absoluut.
De eerste conclusie is dus eenvoudig: precies weten wat je moet doen is misschien mogelijk voor een productieproces waar alle variabelen exact zijn vastgelegd. Maar het is niet mogelijk voor een ontwerpproces waar misschien wel criteria zijn bepaald (door stakeholders of jou, als ontwerper) maar waar de realisatiefase nog heel veel (zo niet oneindig) veel variatie mogelijkheden kent.
Het streven om zo goed mogelijk te werken, is zeker aan te moedigen. Wees voorzichtig met de woorden “pefect” en “precies” en, daarmee verbonden, de uitspraak : “ik ben perfectionistisch”. Het blijft zoeken naar verbetering, en dat zit zeker niet in details alleen.
Als toevoeging is hier een link naar een boeiende aflevering van Tribune des critiques de disques. Zes uitvoeringen van Eine kleine nachtmusik van Mozart worden vergeleken door 4 zeer jonge muzikanten: link naar de podcast.